یکی از پیشکسوتان موسیقی محلی کاشمر گفت: موسیقی، هنری است که در کنار زبان یکی از بخش‌های هویت فرهنگی محسوب می‌شود و می‌توان از آن به عنوان یکی از گنج‌های به‌جا مانده از دوران‌های گذشته در میان فرهنگ این اقوام نام برد.
حسن عابدینی که آواز آهوی دشت او شهره جهانی دارد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: منطقه کاشمر با وجود اینکه از نظر موسیقی با توجه به مجاورت با تربت‌جام از ساختار مشترکی با یکدیگر برخوردارند اما در برخی از آواها از ویژگی‌های خاص و منحصری برخوردار است.
وی با اعلام اینکه اغلب این اشعار که بیشترشان چهار بیتی هستند با سازهای متداول کاشمر از جمله دوتار، دو سازه، سورنا، دهل و دایره خوانده می‌شوند، عنوان کرد: براساس تحقیقات انجام شده و براساس آنچه بزرگان این عرصه گفته‌اند در 80 سال قبل آقای «ذوالفقار عسگریان» از اساتید بزرگ موسیقی خراسان که متولد کاشمر بودند به دلیل اینکه در قدیم منطقه فاقد جاده بود از کاشمر با الاغ به روستاهای مختلف می‌رفتند تا دوتار و موسیقی محلی را معرفی و آن را ماندگار کنند.
این پیشکسوت موسیقی با بیان اینکه تاریخ موسیقی فولکلور محلی کاشمر به بیش از 200 سال قبل بر می‌گردد، اضافه کرد: زمانی که در صدها سال قبل مندسین نامراد کشته می‌شود مادرش با اشعار محلی از داغ فرزندش با مردم گفت و گو می‌کند.
وی با اشاره به اینکه خود من پنج ساله بودم که برای اولین بار دوتار محلی را در دستان کولی‌ها که همان چادرنشین‌ها بودند دیدم، گفت: دوتار محلی از بخشی‌ها بوده و خواهد بود که بعدها ما به خاطر فریاد خوانی‌هایی که در قدیم داشتیم و با نی، دوسازه و یا بدون ساز خوانده می‌شد.
عابدینی با اعلام اینکه به مرور دوتار محلی به منطقه کاشمر آورده شد و تاکنون همچنان در اجراها از آن استفاده می‌شود، اظهار کرد: در گذشته خوانندگانی در روستای کسرینه بودند که دوبیتی خوانی و فریادخوانی می‌کردند.
وی که از 15 سالگی وارد عرصه موسیقی شد و ابتدا از فریاد خوانی کار خود را آغاز می کند، بیان کرد: پس از فریاد خوانی دوبیتی خوانی و محلی خوانی را ادامه دادم و تاکنون که بالغ‌بر 38 سال از شروع خوانندگی‌ام می‌گذرد همچنان در رشته موسیقی محلی یا فولکلورهای منطقه‌ای فعالیت دارم.
این پیشکسوت موسیقی ادامه داد: مرحوم پدرم هم به‌رغم اینکه ملا بود فریاد خوانی می‌کرد و دوبیتی هم می‌خواند اما همیشه با اینکه من بخواهم خواننده شوم مخالفت می‌کرد به همین خاطر در زیرزمینی که داشتیم به طور پنهان که صدایم را پدرم نشود می‌خواندم اما وقتی ایشان پی برد که در راه درستی پای گذاشته‌ام حتی مرا تشویق به ادامه فعالیت در این عرصه کرد.
«ذوالفقار عسگریان» حافظه تاریخی موسیقی خراسان
وی تصریح کرد: استاد «ذوالفقار عسگریان» که به جرأت می‌توان از ایشان به عنوان حافظه تاریخی موسیقی خراسان نام برد یکی از اساتید من بودند که با ایشان 9 کاست ضبط کردم و آقای حسین حدادیان از دیگر اساتیدی بودند که 20 کاست هم با این استاد ضبط کرده‌ام.
عابدینی با بیان اینکه 25 ساله بودم که به سمت فراگیری دوتار رفتم اضافه کرد: در آن زمان وقتی استاد عسگریان صدای من را شنیدند و علاقه‌ام را هم به خوانندگی دیدند پیشنهاد خرید دوتار را دادند تا هم زمان خودم ضمن خوانندگی بتوانم دوتار هم بزنم به همین خاطر ایشان با 600 تومان دوتاری را برایم خریداری کردند.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا فعالیت در عرصه موسیقی محلی سختی‌های خاصی دارد؟ عنوان کرد: فعالیت در عرصه هنر هیچ سختی ندارد فقط فرا گرفتن هر هنری تلاش می‌خواهد به خصوص موسیقی فولکلور محلی که در سینه‌ها و ریشه ما وجود دارد و باید آن را به جوانان انتقال داد تا به جای رفتن به سمت سازهای غربی به هویت خود برگردند و فرهنگ منطقه را غنی‌تر کنند.
خروج موسیقی محلی از مسیر اصلی خود
این پیشکسوت موسیقی محلی با اظهار تاسف از اینکه موسیقی محلی از مسیر اصلی خود منحرف شده است، بیان کرد: موسیقی‌هایی که داشتیم با آنچه امروزه جوانان به سمت آن می‌روند به هیچ عنوان با یکدیگر همخوانی ندارند.
وی با بیان اینکه جوانان امروزی فقط تلاش می‌کنند خود را به هر نحو ممکن مطرح کنند بدون اینکه با هیچ استادی کار کرده باشند و یا با موسیقی آشنا باشد و این ضربه زده است، اظهار کرد: بدون شک با توجه به گسترش موسیقی غربی می‌توان مخاطبان خود را در موسیقی محلی همراه داشت به شرط اینکه به درستی معرفی شود.
عابدینی با اشاره به اینکه اکنون وضعیت به گونه‌ای است که برخی افراد چهره خوبی از این موسیقی برجای نگذاشته‌اند، اضافه کرد: به رغم اینکه حمایت‌ها از این هنر به نسبت گذشته بهتر شده اما هنوز مطلوب نیست و برای زنده ماندن این هنر که ریشه در فرهنگ منطقه دارد نیازمند حمایت‌های بیشتری بوده و باید سرمایه‌گذاری بیشتری صورت گیرد.
وی با اعلام اینکه باید قبول کرد جوانان بیشتر تمایل دارند به سمت موسیقی غربی بروند تا موسیقی محلی؛ بیان کرد: برای ایجاد نوآوری طی دو سال متوالی همراه با موسیقی فولکلور محلی یا دوتار محلی تمامی سازهای دیگر را همانند نی، شش تار، سه تار، کمانچه، سنتور در منطقه به روی صحنه بردم که خوشبختانه استقبال خوبی هم شده است.
ضرورت نوآوری در موسیقی محلی
وی نوآوری در موسیقی محلی را ضروری دانست وگفت: وجود سازهای غربی و فرهنگ غلط و البته برخی هم با بردن این موسیقی به عروسی‌ها به آن ضربه زده‌اند. از سویی هم تاکنون آموزش‌ها به درستی ارائه نشده که اگر به درستی ارائه می‌شد اکنون موفقیت موسیقی فولکلور محلی را بیشتر باید می‌دیدیم.
این پیشکسوت موسیقی محلی در ادامه با اظهار تاسف از اینکه تاکنون هیچ‌گونه مستندسازی از سوی متولیان امر از بزرگان این عرصه موسیقی صورت نگرفته و این موجب می‌شود نسل آینده شناختی از هنرمندان موسیقی محلی نداشته باشند، بیان کرد: باید گفت در حق موسیقی فولکلور محلی و مقامی منطقه ظلم‌های بسیاری شده است. تا زمانی که هنرمندان زنده هستند کسی یادی از آن‌ها نمی‌کند و بعد از مردن فقط به آگهی تسلیت اکتفا می‌کنند.
وی همچنین اظهارکرد: کاشمر در برخی از آواها از ویژگی‌های منحصری بر خوردار است. برای مثال آواز کاشمری تشکیل شده از «فریادی» یا به عبارت دیگر (چار بیتی‌ها) «چهار بیتی» که یکی از آوازهای بنیادی این ناحیه است که معمولا بدون همراهی ساز خوانده می‌شود.
عابدینی خاطرنشان کرد: گاهی این آواز به همراه نی نیز اجرا می‌گردد این آواز در گذشته توسط ساربانان و یا چوپانان در دشت و صحرا خوانده می‌شد. از نمونه‌های فریادی می‌توان «فراغی» و «حسینا» یاد کرد.
وی با اعلام اینکه از دیگر انواع آواز معروف کاشمری می‌توان از پا دایرگی، آوازهایی در ارتباط با عروسی چون «حنا بندان»، «به حمام بردن داماد»، «اسب چوبی» و «مبارک» یاد و بیان کرد: در کاشمر آوازهایی که دارای قالب شعری چار بیتی هستند همانند «سرحدی»، «مصیب» و سایر که در این منطقه حائز اهمیت هستند.
عابدینی با اشاره به اینکه از دیگر بخش‌های ترانه و آواز در کاشمر که غالبا در جنوب و شرق خراسان رایج است «اشتر خجه»، «سبزپری»، «جمشیدی» و «گل نار» می‌توان نام برد، خاطرنشان کرد: از آهنگ‌های ضربی و ریتمیک رایج در کاشمر می توان از «بی بی جان قرائی»، «شهربانو»، «کوهی»، «آی نگار» و «گل نار» اسم برد که دارای قالب اشعاری چار بیتی است.
خانم‌ها هم باید دوتار بنوازند
وی که تاکنون مجوز هفت اثر را گرفته‌ام که معروف‌ترین آن‌ها آهنگ مندسین نامراد(محمدحسین نامراد) و آهوی دشت است، اضافه کرد: به تمامی کسانی که می‌خواهند به عرصه موسیقی فولکلور محلی روی بیاورند می‌گویم برای مطرح شدن عجله نکنند و صبر داشته باشند.
خواننده موسیقی آهوی دشت با اشاره به اینکه موسیقی محلی فقط مخصوص آقایان نیست و در آینده نزدیک خانم‌ها هم باید ورود کرده و دوتار بنوازند، گفت: تا زمانی که پنجه‌هایم یاری کند ساز می‌زنم اما معتقدم اگر حمایت‌های لازم نباشد موسیقی محلی به تاری بند خواهد بود.
عابدینی در ادامه در پاسخ به این سوال که چه شد آهنگ آهوی دشت جهانی شد، عنوانکرد: در سال 64 بود که با سفر به منطقه مرزی تایباد این شعر را از دو بچه که می‌خواندند گرفتم و به منطقه آوردم. سپس شعر را که بسیار زیبا بود به تهران فرستادم و پس از اخذ مجوزهای لازم در سال 70 در همان تهران اقدام به ضبط آن کردم.
وی اظهار می کند: البته قبل از پخش در سال 71 در سمنان برای اولین بار آن را اجرا کردم که استقبال بسیاری شد پس از پخش هم بسیاری این آهنگ را بدون گرفتن مجوز از من خواندند و حتی از طریق رسانه ملی هم پخش شد که وقتی شاکی شدم فقط گفتند دیگر تکرار نخواهد شد.
این پیشکسوت موسیقی محلی در پایان با اعلام اینکه اگر خود هنرمندان به داد موسیقی محلی منطقه نرسند قطعا نمی‌توان از افراد دیگری انتظار داشت که به فکر زنده نگه داشتن موسیقی فولکلور محلی باشند، گفت: هنرمندان موسیقی محلی تنها حمایت می‌خواهند و قطعا اگر حمایت شوند هیچ‌گاه از هنر خود در عروسی‌ها استفاده نخواهند کرد.
فهرست